Travma Sonrası Stres Bozukluğu

 

Travma sonrası stres bozukluğu her geçen gün insan hayatını tehlikeye sokan ciddi bir sorun haline gelmektedir. Bu ciddi stres kaynaklı hastalığımız, bir somut, duygusal veya bilişsel bir olay sonrası olabilir ve bizim günlük yaşantımızda yaptığımız işleri, hareketlerimizi, düşüncelerimizi ve sinirsel kabiliyetlerimizi kontrol etmemizi zorlaştırabilir. Aynı zamanda, kişi stres anlarında fazla sinirsel karışıklık yaşar, bu durum daha sonra kişinin, anlık panik atak krizlerini arttırmakla birlikte bilişsel duyularını da büyük ölçüde etkileyebilir. Bu durumlar sonrasında travma sonrası stres bozukluğu yaşanabilir.

Tam olarak nedir ve nasıl oluşur?

Travmatik stres bozuklukları kişinin çok ciddi bir somut veya duygusal bir olay yaşadıktan sonra zihinsel yapının stres kaynaklı bozulmasından kaynaklanır. Bu olaylar genellikle kişiyi korkutmuş, dehşete düşürmüş ve çaresiz hissettirmiş olaylar olmakla beraber, hiç beklenmedik bir yerde hiç beklenmedik bir şekilde olan bir olumsuz olaylar da kişinin ruhsal sağlığını kötü etkileyebilmektedir.

Travma sonrası stres bozukluğu; savaş, doğal afet, beklenmedik bir trafik kazası, cinsel taciz veya beklenmedik bir ölüm, zor durumda kaldığı ve gördüğü travmatik olaylar, tecavüz durumları sonucunda oluşabilir. Bu olaylar kişinin ruhsal sağlığını çok ciddi bir şekilde etkileyeceği için kişinin stres sorunlarını da başlı başında getirebilmektedir. Aynı zamanda, travma sonrası stres bozukluğu her yaşta görülebilen bir hastalıktır ve zihinsel düzeyi kişiden kişiye göre de değişebilmektedir.

Bu durum çeşitli kalıtsal ruhsal sağlık bozukluklarına kadar ilerleyebilir. Örnek vermek gerekirse; depresyon, anksiyete ve panik atak gibi sorunlara yol açabilir.

Belirtileri Nelerdir?

Kişinin yaşadığı travmatik olayları kişi, akıl ve zihin yolu ile sürekli canlandırmaya başlar. Bu canlandırmalar; rüyaların içlerinde, Kabuslarında, ve aynı zamanda günlük hayatında yaşadığı olayların aklına gelmesi ile birlikte, bu durum kişiyi toplumdan çekmeye başlar. Kişi sürekli umutsuz ve çaresiz hissederek hiçbir şey yapamayacağını düşünür. Bu durumda da çeşitli depresyon hastalıkları kendini gösterebilir. Hayatından umudunu kesen birey, iş hayatında ve çeşitli sıkıntılarını da artık görmezden gelmeye başlar ve hayatını yaşamak istemeyip buna bir son vermeye kadar ileri gidebilir. Kendine bir umutsuz vaka gibi gören birey, bunun tedavisinin olmayacağını düşünür. Bu doğrultuda kişide; ruh sağlığı sorunları, yaşam motivasyonu ve enerjisinin çekilmesi, çeşitli sağlık sorunları ve psikolojik sorunlara kadar gidebilmektedir. Bulunduğu hiçbir ortamda kendini rahat hissedemez ve toplumdan yavaş yavaş uzaklaşmaya başlar. Bu sayede çeşitli depresyon, anksiyete, panik atak ve daha pek çok ruhsal sorunlar meydana gelir. Bazen kişi toplum içinde fazla agresifleşerek yaşadığı olaylardan dolayı toplum içinde saldırgan bir tutum sergileyebilir. Aynı zamanda, bu bireyler insanlara güvenmez ve yardım isteme konusunda artık kendilerinden ümitlerini kesmişlerdir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğunun Ciddiyetini Arttıran Faktörler

Stres kavramının büyük rol oynadığı çeşitli meslek dallarında ve bu mesleklerde verilen görevlerin yüksek derecede stres kavramını içermesi durumları bu rahatsızlığı arttıran çok ciddi bir faktördür. Aynı zamanda, bunlar arasında uzun süreli travmalar, çocuklukta yaşanmış olan ciddi olaylar, çok fazla alkol tüketimi veya depresyon ve anksiyete gibi rahatsızlıklar bu stres bozukluklarını ciddi derecede olumsuz bir şekilde etkiler. Bu olumsuz faktörlerin, kişinin hayatını ciddi bir şekilde olumsuz etkileyebileceği de bir gerçektir. Bunlarla birlikte aile yokluğu ve ihanet durumları da travma sonrası stres bozukluklarına sebep olabilmektedir.

Bu Durumlarda Oluşabilecek Olumsuz Düşünceler

Travma sonrası stres bozuklukları hem toplum içinde çeşitli huzursuzluklar hem de kişinin kendi kişisel düşüncelerinde çeşitli sorunlar yaratabilir. Kişinin anlık stres bozukluklarından oluşabilen sinirsel sıkışmalar sonucunda kişi çevresine veya kendisine çok ciddi hasarlar verebilir. Aynı zamanda içgüdüsel yetileri de yavaş yavaş kaybolabilir. Örnek vermek gerekirse; kişi toplum içinde saldırgan bir eylem sergilemekle birlikte, çeşitli intihar düşünceleri, sürekli toplum içinde kendisini huzursuz hissetmesi gibi durumlar kişinin hayatını ve bulunduğu toplumu olumsuz etkileyebilir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu için Alınabilecek Önlemler

-Stres içeren yapıda bir meslek veya hayattan kaçınarak daha sakin bir yapıda hayat sürülmelidir.

-Erken zamanda, uzmanlardan yardım ve destek alınmalıdır.

-Hayatını kendisini daha rahat ve huzurlu hissettirecek bir düzene sokmalı ve ailesi ile ilişkilerinin huzurlu bir yapıya sahip olması gerekmektedir.

-Toplum içinde daha sessiz sakin bir ortam tercih ederek, kişinin kendi ruh halini sürekli huzurlu tutan ortamlarda bulunmalıdır.

-Aynı zamanda Psikolog veya Psikiyatristlerden profesyonel olarak yardım alınmalıdır.

-Uyku düzenine çok dikkat edilmelidir. Aksi takdirde, kişi güne rahat başlayamadan stres içinde uyanabilir ve bu hastalığını olumsuz etkileyebilir.

-Kişi mutlaka arkadaşları ve çevresiyle iletişim içinde olmalı ve yalnız hissetmemelidir. Bu sayede, tedavilerden sonra topluma daha rahat bir şekilde alışma süreci olabilir.

Psikolojik Tedavisi

Bu stres bozukluğunun psikolojik tedavisi olarak, Bilişsel-Davranışçı Terapisi kişiye yardım edebilmektedir. Aynı zamanda Müzik terapisi gibi aktiviteler de denenmelidir. Kişinin ruh sağlığı psikolojik olarak rahatlamalı ve düzenlenmelidir. Bu durum içinde de mutlaka psikolog ve psikiyatrlardan yardım alınmalı ve uzman eli olaya dahil olmalıdır. Özgüven kaynaklı problemlerin giderilmesi için bu meslekte uzmanlaşmış olan kişilerin onlara bu konuda yardımcı olmaları, onlar için olumlu sonuçlar yaratabilir. Bu sayede birey tekrar topluma kavuşturularak, bir an önce kişisel yaşamındaki kopukluğu onarabilir ve kendi hayatını yönlendirmeye tekrardan sağlıklı bir şekilde devam edebilir. Aynı zamanda, bu sırada kişinin korkularının üstüne gitmesini sağlamakta olağan bir yöntemdir. Bunun dışında kişi yoga gibi pek çok fiziksel ve huzur sağlayıcı aktiviteleri deneyebilir.

Karmaşık Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Karmaşık travma sonrası stres bozukluğu bu hastalığın bir diğer türüdür. Çok daha karmaşık olan bu rahatsızlık, bu travmalara maruz kalmış olan bireylerin çok daha karmaşık duygular içinde olduğu ve bu travmaları devamlı bir şekilde yaşadığı tespit edilmiştir. Örnek olarak; Aile içi şiddet, çocuk taciz, tecavüz ve istismarı aynı zamanda ağır şiddete sürekli bir biçimde maruz kalmak yüzünden oluşan diğer bir biçimidir ve çok daha karmaşıktır. Travma sonrası stres bozukluğunun aksine bu rahatsızlıkta olaylara bireyin başarısızlık, utangaçlık ve suçluluk duygusu da eklenir. Bu sayede bireyin özgüveni çok daha düşük olmakla birlikte daha ciddi yardım ve tedaviler almalıdırlar. Bu travmaya maruz kalan insanların iletişim becerileri de ciddi anlamda düşüktür. Bir dost veya bir bireye güvenmek ya da bağlanmak konusunda çok daha zorluk çeker. Bireye bu teşhis konulabilmesi için bireyin önce travma sonrası stres bozukluğu belirtilerine sahip olması gerekmektedir. Bunun anlamı, kişinin kaçınma, sürekli tedirgin ve şüpheli davranması, tehdit altında hissetmesi gibi rahatsızlıkların bulunduğu bireylerde çok daha karmaşık sonuçların çıkması ve durumun daha belirgin ve karmaşık bir hale gelmiş olması gereklidir. Bu sayede bu teşhis konulabilir.

Travma Yaşamış Bireyler Hakkında Yanlış Bilinen Durumlar

Travma yaşamış bireylerde zamanın veya kaçınma ve unutmaya çalışmanın bir faydası yoktur. Bu gibi tanılar yanlıştır. Kişi zamanla yaşadığı travma etkilerini unuturum düşüncesi ile uzatarak tedavi görmeyi, yardım ve destek almayı reddediyor. Bu sayede içinde bulunduğu rahatsızlık günden güne giderek daha da kötüleşiyor. Fakat bunun aksine bundan kaçınmayıp, tedavilerini almaya gidip aynı zamanda yardım ve destek eli uzatanları kabul eden hastaların daha çabuk iyileştiği bilinmektedir. Bu durumda da kişinin önyargılarını bir kenara atıp her şekilde hastalığın üstüne tedaviler ile gitmek zorundadır. Aksi takdirde, hastalığı iyileşmeyecek sadece kötüleşme süreci artacak ve bu durumda da rahatsızlığını daha kötü bir hale getirecektir.

Travmatik Olayların Toplumdaki Diğer Bireylere Yansıması Mümkün Müdür?

Travmatik olay yaşayan bireylerde zihin içindeki huzur çok önem arz etmektedir. Bunun sebebi, kişinin travma sonrası oluşabilen psikolojik sorunların, bireyin içinde toplumda olayın bir benzerini yaşatma ihtimalinin de olmasıdır. Travmatik olayı yaşayan kişinin mutlaka hemen sonrasında uzman yardımı ile tedavi edilmesi gereklidir çünkü bireyde oluşan çeşitli takıntılı problemler ve psikolojik rahatsızlıklar bireyi farklı bir yapıda oluşturabilir. Açıklamak gerekirse, travmatik olay yaşayan bir birey, yaşadığı travmanın etkisinde kaldığı için bu durumun bir benzerini farklı bir insana yapabilir ve olayı çok olumsuz bir duruma sokabilir. Örnek vermek gerekirse; Tecavüz, taciz ve hırsızlık gibi saplantılı rahatsızlıkları da bu yaşadıkları ile beraberinde getirebilir.