Nedir? Sebebi Nelerdir?
Disosiyatif, kelime karşılığı “ayrılma” olan, en ağır nevrotik ifadelerden biridir. Nevroz ile şizofreni arasındaki geçiş süreci kabul edilir. Kültürler üstü psikolojik bir bozukluk olan disosiyatif bozukluk, her yaş grubunda görülebilmektedir. Tıbbın en ilginç konularından biri olmakla beraber sebepleri ve rahatsızlık sürecinde yaşananlar hem üzücü hem de şaşırtıcıdır. Psikoloji camiasını da şaşkına çeviren disosiyasyon hallelerine gelin birlikte bakalım.Disosiyatif Bozukluk Ne Demek?
Disosiyatif bozukluk ne demek sorusu hem merak edilen hem de ruh bilimciler tarafından hala tartışılagelen bir psikolojik rahatsızlıktır. Ruhsal ve fiziksel olarak sağlıklı bir birey anıları, umutları, gelecek planları, duyumları, duyguları, düşünceleri, tutumları gibi çeşitli zihinsel işlevlerin bütünleşmesini gerçekleştirebilmektedir. Ancak disosiyatif yani ayrışma yaşayan kişi bunu sağlayamamaktadır. Yani büyük bir travma ya da yıkım ile karşı karşıya kalan ego tümün korunması için kendi bütünleşiklerini parçalama, ayrıştırma gibi büyük bir fedakarlıkta bulunur.Bu süreçte bilinç ruhsal bütünlükten ayrılarak uzaklaşır ve kişiliğin kontrolü uzaklaştırılan sorunlu kısım tarafından ele geçirilir. Disosiyasyon süresince bilinç kaybı görülmektedir. Bilinç kaybının yaşandığı aşamada yapılan her eylem, sorunlu kısmın gereksinim ve isteklerine cevap vermek üzere gerçekleşmektedir. Tehlike ve ağır stres ya da travma karşısında oluşan psikolojik bir kaçış olan disosiyasyon bozukluklar dört alt grupta toplanmaktadır. Grupta yer alan füg diğerlerine göre oldukça şaşırtıcı ve ilginçtir. Disosiyasyon haller şöyledir;
Disosiyatif Amnezi
Disosiyatif bozukluklar Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatiksel El Kitabı beşinci baskısı (DSM - 5) ve Uluslararası Hastalık Sınıflaması onuncu sürümünde (ICD - 10) detaylandırılarak anlatılır. Buna göre disosiyasyon hallerinden biri olan disosiyatif amnezi yaşayan kişi, yaşamındaki travmatik anları kapsayan bölümleri unutmasıdır. Birden başlayıp birden biten amnezi bazen saatler kimi zamanda yıllar sürebilmektedir. Füg ile birlikte görülmektedir.Disosiyatif Füg
Oldukça sıradışı bir hastalık olan disosiyatif füg yaşayan kişiler bir anda farklı bir zihin dizaynı ile güne uyanabilmektedir. Öyle ki Ayşe iken Eda olarak uyanan hasta eşini, işini, çocuklarını, şehrini yabancılar ve terk ederek yeni zihinsel tasarısında olduğu kişiye yönelir. Çünkü disosiyatif bozukluk başka bir kimliğe sahip olduğunu, başka bir hayatı olduğunu düşündürmektedir. Yıllarca sürebilen bu durumu yaşayan hasta bir anda da gerçek kimliğine dönebilmektedir. Buna neden olan ise kişinin taşıyamayacağı kadar ağır bir travmaya da strese karşı oluşturduğu savunma mekanizmasıdır. Aynı zamanda somnanbulism yani uyurgezerliğin gündüz yaşanan hali olarak tanımlanmaktadır.Disosiyatif Kimlik Bozukluğu
Bir diğer adıyla çoklu veya çoğul kişilik bozukluğudur. Disosiyatif Kimlik Bozukluğu (DKB) bilimsel zemini olan ve bir o kadar da magazinel olan disosiyasyon hallerden biridir. Yani kişide birden fazla kişilik oluşumudur. Bu kişilikler birbirini tanımaz ve alter kişilikler arasında ani kaymalar yaşanmaktadır. Bir DKB hastasında 10 alter kişilik olabilir. Disosiyatif bozuklukta şaşırtıcı olan alter kişilikler arasında çatışmaların yaşanması hatta ve hatta cinsel eğilim, ellerin kullanılması (sağ-sol) gibi farklıklar gözlenmektedir.Disosiyatif Depersonalizasyon ve Derelizasyon
Yine ilginç bir disosiyasyon hallerinden biri de depersonalizasyondur. Hastanın kendisine yabancılaşmasıdır. Kişinin kendi varlığına, kendisinin kendi olduğuna dair inancını, hissini ya da çevresinin kendi öz çevresi olup olmadığı konusunda şüphe içinde olmasıdır. Daha ilerlemiş hallerde ise işler ilginçleşir. Şahıs derelizasyon yaşar. Yani kişi kendisi ve kendi vücudunun kısımlarının değiştiğini, vücudunun parçalara ayrıldığını ve her parçanın kendisine göre hareket ettiğini görmeye başlar. Kendisini ve çevresini sisler içerisinde bir cama çizilmiş iki boyutlu olarak algılar. Disosiyatif yaşayan kişi ayna karşısında bunu anlamak için saatlerini verir.Disosiyatif Neden Olur? Tedavisi Var Mıdır?
Disosiyasyon hallerin ortaya çıkışı ağır ve dayanılmaz sıkıntılarda kendini göstermekte olup yapılan çalışmalara göre de cinsel istismara maruz kalanlarda daha fazla görüldüğü kaydedilir. 20 ila 40 yaşlar arasında çoğunlukla görülen disosiyasyon haller, aynı zamanda baş edilemeyen streslerde açlık, savaş, aşırı acı içeren yaşantılardan doğabilmektedir.Çocukluk travmalarından kaynaklanan özellikle de 20 ila 40 yaşları arasında kendisini gösteren hastalık nadiren görülmektedir. Hastaneye yatırılmadan tedavisi yapılabilmektedir ancak ciddi bir psikoterapi gerekmektedir. Buna bağlı olarak tedavi sürecinde bilişsel, hipnoz gibi terapi yöntemleri kullanılmaktadır.
0 Yorumlar